Leren centraal, niet dat cijfer!

Het is inmiddels alweer een hele tijd geleden dat ik de Britse documentaire The Classroom Experiment zag. In deze tweedelige documentaire gaat professor Dylan Wiliam aan de slag op een zwak presterende Britse school. De betrokkenheid van leerlingen bij hun leerproces moest omhoog en Wiliam pakte dit met diverse praktische technieken aan. De documentaire inspireerde me en zette me aan het denken over mijn eigen lesgeven.

Wat mij in de documentaire het meest aansprak was de manier van omgaan met toetsen. Veelal zijn leerlingen gericht op het halen van goede resultaten. Goede resultaten laten we zien in de vorm van een cijfer. Wanneer er echter een cijfer boven staat gaat het leerlingen niet meer om de goede antwoorden, maar om het behaalde cijfer. Dit wordt in The Classroom Experiment aangepakt door op de toetsen feedback te geven op de antwoorden, maar de cijfers weg te laten. Volgens Wiliam moet het gaan om leren, niet alleen het cijfer.

Ik merk op school dat de nadruk bij leerlingen, maar ook bij ouders en docenten, sterk ligt op het halen van goede cijfers. De inhoud van de vakken staat veel minder centraal dan de cijfers die leerlingen halen. Bij het bespreken van toetsen gaat het bijvoorbeeld over wel of niet toegekende punten, maar niet om de vakinhoud. Leerlingen die een voldoende behaald hebben zijn soms totaal niet geïnteresseerd in het bespreken van de toets, want de voldoende is toch al binnen.

Vanaf vorig jaar ben ik in de brugklas afgestapt van de overmatige cijferproductie. Ik ben alleen niet minder gaan toetsen. Iedere les toets ik op verschillende manieren of leerlingen de stof begrepen hebben, ik hang er alleen geen cijfer aan. Dit zorgt, net als in The Classroom Experiment te zien is, ook voor wat opschudding. De gewenning aan veel cijfers zit er nog goed in. Toch zijn de resultaten van de leerlingen prima en merk ik in de klas dat leerlingen vertrouwen krijgen in zichzelf en fouten durven maken. De nadruk ligt niet meer op het cijfer, maar op de beheersing van de leerstof en dat scheelt stress bij leerlingen.

Door formatieve toetsing structureel in te zetten krijgen leerlingen regelmatiger inzicht in wat zij wel en niet beheersen, zonder dat ze bang hoeven te zijn voor een slecht cijfer. Via de Onderwijspioniers heb ik ruimte gekregen om formatieve toetsing op mijn school meer onder de aandacht te brengen. Formatieve toetsing vergt van docenten dat zij het heilige cijfer wat meer los durven laten. Ik hoop dat meer docenten deze stap durven zetten!