zondag 27 september 2015

Wat doen we onze leerlingen toch aan...

“Lisette is echt een hele leuke meid, werkt hard en stelt echt goede vragen als ze iets niet snapt. Alleen had ze wel een 3 voor haar toets en moest ze enorm huilen toen ze dat hoorde.” Het schooljaar is weer begonnen, en daarmee ook het labelen van leerlingen met cijfertjes… Af en toe vraag ik me af wat we kinderen aandoen…

Het voorbeeld van Lisette is afkomstig van een lerares wiskunde bij ons op school. Lisette is een leergierige brugklasser die graag alles zo goed mogelijk wil doen en erg gemotiveerd aan het schooljaar begonnen is. De gemotiveerde en hard werkende Lisette krijgt meteen het deksel op haar neus bij het allereerste toetsje van het schooljaar. Het was maar een klein toetsje en telt nauwelijks mee, maar dat kon het verdriet van Lisette niet verhelpen…

Helaas staat het voorbeeld van een huilende Lisette niet op zichzelf. Tegenwoordig willen we in de maatschappij graag harde cijfers hebben om ons oordeel op te baseren. Die harde cijfers hebben we in het onderwijs ook, bij Lisette kwam de 3 keihard aan! Cijfers zijn keihard voor leerlingen. Een onvoldoende raakt iedere leerling, een 8 of hoger tovert vaak een grote glimlach op het gelaat.
Toen ik later met Lisette sprak wist zij echt wel dat het toetsje wiskunde haar niet goed af gegaan was. Het cijfer viel erg laag uit en raakte meteen een gevoelige snaar. Op de basisschool was een onvoldoende vrijwel nooit voorgekomen en nu op de allereerste toets al zo’n laag cijfer… Het kostte haar, enkele dagen na het cijfer, nog zichtbaar moeite om de tranen te bedwingen.

In het onderwijs zijn cijfers al zo normaal geworden, dat we doen alsof iedereen daar maar tegen moet kunnen. Maar het kan toch niet zo zijn dat het cijfer belangrijker geworden is dan dat wat geleerd wordt? Leerlingen zijn op zoek naar voldoendes, niet naar beheersing van leerdoelen. Bij het bespreken van toetsen gaat het niet meer om wat er beter gedaan had kunnen worden, maar staat de vraag “waarom heb ik daar geen punten voor?” centraal…

Als er een cijfer boven een toetsblaadje staat is dat ene getal belangrijker geworden dan alles wat er verder op dat blaadje staat. Het cijfer veroorzaakt een tunnelvisie richting 6 of hoger. Dat er ook na het bereiken van de magische 6 nog mogelijkheden tot verbetering zijn is ineens een stuk minder interessant geworden. De tunnelvisie bestaat en wordt in stand gehouden door alle docenten die op volle kracht bezig blijven met het produceren van een enorme berg cijfers gedurende het schooljaar.

Lisette wilde graag weten wat ze kon verbeteren. Volgens mij is daar helemaal geen cijfer voor nodig. Toetsen van leerlingen is prima, maar goede feedback op de prestatie is essentieel. Feedback moet leerlingen aan het denken zetten en de leerlingen verder helpen. Het cijfer blokkeerde dat voor Lisette. Onze leerlingen verdienen toch veel meer dan alleen de harde cijfers